Chính phủ vừa trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự thảo Nghị quyết về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh (GTGC) của thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Việc điều chỉnh mức GTGC được thực hiện nhằm đảm bảo thực hiện kịp thời quy định tại khoản 4 Điều 1 Luật số 26/2012/QH13, đảm bảo thu nhập khả dụng sau khi nộp thuế của người dân phù hợp với biến động của giá cả từ năm 2020. Theo quy định hiện hành, nếu chỉ số giá tiêu dùng (CPI) biến động trên 20% so với thời điểm Luật có hiệu lực hoặc thời điểm điều chỉnh gần nhất, Chính phủ phải trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức GTGC.

Tờ trình nêu, dựa trên số liệu của Cục Thống kê, chỉ số CPI lũy kế dự kiến đến hết năm 2025 đã biến động khoảng 21,24% so với năm 2020 (thời điểm điều chỉnh gần nhất theo Nghị quyết 954/2020/UBTVQH14). Mức GTGC hiện hành là 11 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và 4,4 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc, áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2020.

Bộ Tài chính đã đề xuất hai phương án điều chỉnh mức GTGC:

Phương án 1 (Theo tốc độ tăng CPI): Điều chỉnh mức giảm trừ tương ứng với mức tăng của chỉ số CPI (khoảng 21,24%). Theo đó, người nộp thuế sẽ tăng lên 13,3 triệu đồng/tháng và người phụ thuộc tăng lên 5,3 triệu đồng/tháng. Phương án này dự kiến làm giảm thu ngân sách nhà nước (NSNN) khoảng 12.000 tỷ đồng/năm.

Phương án 2 (Theo tốc độ tăng thu nhập và GDP bình quân đầu người): Căn cứ vào tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người và GDP bình quân đầu người từ 2020 đến nay (khoảng 40-42%). Theo đó, mức giảm trừ cho người nộp thuế sẽ tăng lên 15,5 triệu đồng/tháng (tăng khoảng 40,9%) và cho mỗi người phụ thuộc là 6,2 triệu đồng/tháng (tăng khoảng 40,9%). Phương án này dự kiến làm giảm thu NSNN khoảng 21.000 tỷ đồng/năm.

Qua tổng hợp ý kiến đa số, Chính phủ đã quyết định trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức GTGC theo Phương án 2. Việc áp dụng Phương án 2 được cho là sẽ góp phần giảm nghĩa vụ thuế cho người nộp thuế ở mức cao hơn so với điều chỉnh theo chỉ số CPI, giúp người dân được hưởng thành quả phát triển kinh tế - xã hội.

Chính phủ đề xuất Nghị quyết sẽ có hiệu lực thi hành kể từ ngày ký và áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026. Đồng thời, Nghị quyết số 954/2020/UBTVQH14 cũng sẽ hết hiệu lực kể từ ngày Nghị quyết mới có hiệu lực.

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhất trí về sự cần thiết phải điều chỉnh mức GTGC để phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội và biến động giá cả. Đa số ý kiến trong Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng thống nhất với định hướng nâng mức GTGC theo tiêu chí tốc độ tăng thu nhập và GDP bình quân đầu người, cơ bản nhất trí với mức GTGC Chính phủ đề xuất. Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính bày tỏ sự băn khoăn về thời điểm ban hành Nghị quyết. Việc ban hành Nghị quyết riêng để điều chỉnh mức GTGC tại thời điểm này, đồng thời với việc Quốc hội xem xét dự thảo Luật Thuế TNCN (sửa đổi) không thật sự phù hợp và tạo ra sự phức tạp không cần thiết cho người nộp thuế.

Về hiệu lực thi hành, tại báo cáo thẩm tra, nhiều ý kiến trong Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính và đại diện Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng, nếu Nghị quyết áp dụng cho kỳ tính thuế năm 2025 để người dân sớm được hưởng chính sách thì cần thiết ban hành tại phiên họp tháng 10/2025. Trong trường hợp Nghị quyết áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026 (như đề xuất của Chính phủ) thì không cần thiết ban hành Nghị quyết riêng vào phiên họp tháng 10/2025. Thay vào đó, chỉ cần điều chỉnh thời điểm có hiệu lực của quy định về GTGC hoặc thời điểm có hiệu lực của Luật Thuế TNCN (sửa đổi) là từ ngày 01/01/2026 (đồng thời đưa các mức GTGC dự kiến vào dự thảo Luật).

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính kiến nghị Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cân nhắc, không ban hành Nghị quyết riêng về điều chỉnh mức GTGC của thuế TNCN tại phiên họp tháng 10/2025 này. Thay vào đó, nội dung quy định cụ thể về mức GTGC và hiệu lực thi hành cần được xem xét, thảo luận và quy định cụ thể vào dự thảo Luật Thuế TNCN (sửa đổi) để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ, phù hợp, rõ ràng, dễ tra cứu, áp dụng.

Việc Chính phủ trình dự thảo Nghị quyết và ý kiến thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho thấy sự thận trọng và cân nhắc kỹ lưỡng của các cơ quan Quốc hội và Chính phủ trong việc điều chỉnh một chính sách thuế quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân, đặc biệt là trong bối cảnh Quốc hội đang xem xét sửa đổi Luật Thuế TNCN một cách tổng thể.

Các đại biểu cơ bản đồng tình, khẳng định việc Chính phủ trình nội dung này để Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến là "đúng thẩm quyền" và "đúng chương trình" đã giao trước đó. Về thời điểm thực hiện, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định ủng hộ phương án thực hiện từ năm 2025, đảm bảo kịp thời, có điều kiện nhất là trong bối cảnh năm 2025 thực hiện vượt thu. Phó Chủ tịch Quốc hội đề xuất thông qua Nghị quyết và thực hiện từ ngày 01/01/2026.

Đồng tình với ý kiến Phó Chủ tịch Nguyễn Khắc Định nêu, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh việc ban hành Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp này sẽ tạo ra thông điệp chính trị rất tốt trong bối cảnh hiện nay. Tuy nhiên, về thời điểm thực hiện, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh gợi ý có thể lùi sang năm 2026 để chia sẻ với khó khăn của đồng bào chịu ảnh hưởng của bão lũ, đặc biệt là sau sự cố ngập lụt tại Thái Nguyên và một số tỉnh miền núi phía Bắc.

Liên quan tới thẩm quyền, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Trần Minh Khương khẳng định, việc Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết ở thời điểm hiện tại cho cả niên độ 2025 và 2026 là đúng quy định. Tuy nhiên, nếu Quốc hội thông qua Luật Thuế TNCN (sửa đổi) tại kỳ họp tới và có hiệu lực từ 01/01/2026 với các mức giảm trừ gia cảnh, mức chịu thuế thay đổi thì Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cần có nghị quyết điều chỉnh lại để phù hợp với Luật mới. Liên quan đến việc kê khai thuế TNCN, theo quy định, việc kê khai và quyết toán thường diễn ra sau khi kết thúc một năm, tức là Quý I/2026 mới kê khai cho niên độ 2025. Do đó, việc điều chỉnh chính sách không ảnh hưởng đến dự toán thu chi của năm 2025.

Ngoài ra, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Trần Minh Khương còn đề xuất khi sửa đổi Luật Thuế TNCN nên xem xét điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh và mức nộp thuế để không áp dụng chung cho tất cả các đối tượng và khu vực do hiện tại tiền lương tối thiểu cũng đang phân theo vùng.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh, mục tiêu là để điều chỉnh phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội có biến động về giá cả, qua đó góp phần động viên hợp lý, công bằng các khoản thu nhập, tạo động lực để người nộp thuế tích lũy, tiêu dùng, và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Việc điều chỉnh này cũng sẽ được xem xét phù hợp với tình hình cân đối ngân sách vào những tháng cuối năm 2025, đặc biệt trong bối cảnh tác động của thiên tai, lũ lụt.

Về phương án thực hiện, mức giảm trừ gia cảnh sẽ được điều chỉnh vào kỳ tính thuế năm 2026 và quyết toán vào quý I năm 2027, đồng thời áp dụng theo phương án 2, theo đó, mức giảm trừ đối với người nộp thuế là 15,5 triệu đồng/tháng (186 triệu đồng/năm). Mức giảm trừ đối với mỗi người phụ thuộc là 6,2 triệu đồng/tháng. Như vậy từ mức 11 triệu đồng/tháng với người nộp thuế và 4,4 triệu đồng/tháng với mỗi người phụ thuộc như hiện hành đã tăng thêm trên 40%, tương ứng là 15,5 triệu đồng và 6,2 triệu đồng.

Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ nghiên cứu ý kiến tại phiên họp để đưa ra các nội dung điều chỉnh phù hợp. Đồng thời, Chính phủ sẽ nghiên cứu để sửa đổi Luật thuế TNCN và trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10. Uỷ ban Thường vụ Quốc hội nhất trí 100% với các nội dung, giao Ủy ban Kinh tế và Tài chính phối hợp với Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cùng các cơ quan liên quan để hoàn chỉnh Nghị quyết./.