Sáng 25/9, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp nghe báo cáo và cho ý kiến về dự thảo Nghị định thành lập, tổ chức hoạt động của Quỹ Nhà ở quốc gia nhằm triển khai Nghị quyết số 201/2025/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.

Báo cáo tại cuộc họp, đại diện Bộ Xây dựng khẳng định, việc thành lập Quỹ Nhà ở quốc gia được xem là công cụ quan trọng để thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, hỗ trợ người dân thu nhập thấp có cơ hội tiếp cận chỗ ở phù hợp, gắn với mục tiêu hoàn thành Đề án xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội giai đoạn 2021 - 2030.

Quỹ sẽ góp phần cân đối cung – cầu, điều chỉnh cơ cấu hàng hóa bất động sản, tác động hạ giá thành phân khúc thương mại, giúp thị trường vận hành ổn định, bền vững.

Thông tin tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung cho biết, quỹ sẽ có tư cách pháp nhân, là tài chính ngoài ngân sách, chỉ phục vụ cho thuê, không bán, hoạt động phi lợi nhuận. Mô hình này vừa bảo đảm khung pháp lý rõ ràng, vừa tạo dòng tiền ổn định từ hoạt động cho thuê để tái đầu tư.

Chia sẻ kinh nghiệm tại cuộc họp, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Bùi Xuân Cường cho biết, qua 20 năm hoạt động, quỹ nhà ở TP.HCM đã hỗ trợ gần 7.000 đối tượng vay vốn mua nhà, giải ngân hơn 3.800 tỷ đồng từ vốn điều lệ 1.600 tỷ đồng, chứng minh tính hiệu quả và bền vững.

Phó Chủ tịch TP.HCM đề xuất bổ sung nguồn lực từ quỹ nhà tái định cư còn dư thừa, giao địa phương quyền linh hoạt trong huy động vốn, sử dụng tài sản và thực hiện các chính sách nhà ở đặc thù.

Đại diện UBND Hà Nội cũng đồng tình, cho rằng Quỹ Nhà ở quốc gia sẽ là công cụ quan trọng để phát triển nhà cho thuê, nhưng cần cân bằng mục tiêu an sinh và hiệu quả tài chính, đồng thời tận dụng hệ thống quản lý sẵn có thay vì lập thêm bộ máy mới.

noh-1-17587834541791871084374jpg-68d4f969c0818.jpg
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chỉ đạo tại cuộc họp. Ảnh: VGP

Cần nghiên cứu kỹ lưỡng cơ chế vận hành

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, khả năng tiếp cận nhà ở của người lao động vẫn rất khó khăn. Trong khi đó, Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030" khi hoàn thành cũng chỉ đáp ứng được một phần nhỏ nhu cầu. Do vậy, việc triển khai chính sách cho thuê nhà ở là thiết thực, phù hợp với thực tiễn.

Theo Phó Thủ tướng, Quỹ Nhà ở quốc gia không chỉ là tạo lập nhà ở từ việc mua nhà ở xã hội, nhà ở thương mại mà còn gắn với việc đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội cho các dự án nhà ở xã hội, vì vậy, cơ chế vận hành cần được nghiên cứu kỹ lưỡng, bài bản và lâu dài, không để rơi vào tình trạng hình thức.

Theo đó, Quỹ Nhà ở quốc gia phải tách bạch giữa quỹ nhà và quỹ tài chính ở cả Trung ương và địa phương; có cơ chế thu hút, huy động vốn, phân bổ nguồn lực hợp lý, đồng thời bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ giữa Trung ương và địa phương.

Về mô hình quản lý, Phó Thủ tướng cho rằng không nhất thiết lập thêm bộ máy mới, mà có thể giao cho các thiết chế sẵn có như quỹ đầu tư phát triển nhà ở tại TP. Hà Nội, TPHCM, đồng thời khuyến khích các tổ chức như Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, doanh nghiệp lớn tham gia xây dựng nhà cho thuê.

Phó Thủ tướng lưu ý hết sức cân nhắc về cơ chế quản lý để có thể thu hút nhân lực chất lượng cao, đủ năng lực quản lý nguồn vốn hàng nghìn tỷ đồng. Cơ chế quản trị phải theo hướng doanh nghiệp, chặt chẽ và hiệu quả, tránh vận hành theo mô hình sự nghiệp cứng nhắc.

Nguồn vốn cho quỹ, theo Phó Thủ tướng, có thể đến từ nhiều kênh: 20% quỹ đất trong các dự án nhà ở thương mại; quỹ nhà tái định cư còn dư thừa; ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương; cũng như nguồn tích lũy từ quá trình cho thuê. Tất cả phải được quy định rõ ràng, vận hành linh hoạt, vốn phải quay vòng, tránh để nhà xây xong nhưng không có người thuê, dẫn tới lãng phí.

Để tạo nguồn lực lâu dài, bền vững, Phó Thủ tướng đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu phương án sử dụng 20% quỹ đất từ các dự án nhà ở thương mại, quỹ nhà tái định cư không dùng đến, đồng thời cho phép vốn tích lũy từ hoạt động cho thuê quay vòng trở lại quỹ.

Các khu nhà của Quỹ Nhà ở phải nằm trong quy hoạch đô thị, có hạ tầng đồng bộ, giá thuê phù hợp, được coi là tài sản công lâu dài. Việc xây dựng và quản lý có thể giao cho doanh nghiệp nhà nước lớn hoặc Tổng Liên đoàn Lao động với các dự án nhà công nhân, ký túc xá, theo nguyên tắc "giao cho ai, người đó chịu trách nhiệm, xây xong phải có người thuê".

Phó Thủ tướng nêu rõ, việc thành lập và tổ chức hoạt động của Quỹ Nhà ở quốc gia là nhiệm vụ cấp thiết, áp lực lớn, nhưng phải thực hiện trong vài năm tới, bảo đảm thực sự khả thi, gắn với nhu cầu thực tế, có cơ chế quản lý linh hoạt và tránh lãng phí./.