Bộ Tài chính: Các cơ quan nhà nước chưa kiểm soát được việc các chủ đầu tư bán nhà khi chưa đủ điều kiện

Thông tin trên được Bộ Tài chính cho biết tại Báo cáo gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2023.

Tại báo cáo trên, Bộ Tài chính cho biết, việc huy động vốn đầu tư xây dựng dự án nhà ở thương mại, trước đây theo quy định của pháp luật về nhà ở thì chủ đầu tư được ký hợp đồng, văn bản góp vốn hoặc hợp đồng, văn bản hợp tác đầu tư với tổ chức, cá nhân để đầu tư xây dựng nhà ở và bên tham gia góp vốn hoặc bên tham gia hợp tác đầu tư được phân chia sản phẩm là nhà ở trên cơ sở tỷ lệ vốn góp theo thoả thuận.

Tuy nhiên, theo quy định hiện hành thì chủ đầu tư không được áp dụng hình thức huy động vốn để phân chia sản phẩm nhà ở hoặc để ưu tiên đăng ký, đặt cọc, hưởng quyền mua nhà ở hoặc để phân chia quyền sử dụng đất trong dự án cho bên được huy động vốn, trừ trường hợp góp vốn thành lập pháp nhân mới để được Nhà nước giao làm chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở. Sau khi đã xây dựng xong phần móng của nhà ở theo quy định của Nghị định 71/2010/NĐ-CP ngày 23/6/2010, chủ đầu tư mới được ký hợp đồng mua bán nhà ở, công trình hình thành trong tương lai để thay thế cho các hợp đồng góp vốn đã ký trước đó.

Sau khi ký hợp đồng mua bán nhà ở, công trình hình thành trong tương lai thì bên góp vốn mới được phép chuyển nhượng hợp đồng mua bán nhà ở, công trình hình thành trong tương lai.

Tuy nhiên, trên thực tế, các cơ quan nhà nước vẫn chưa kiểm soát được việc các chủ đầu tư thực hiện ký hợp đồng bằng nhiều hình thức với cá nhân, chỉ tới khi cá nhân có nhu cầu chuyển nhượng, nộp hồ sơ lên cơ quan thuế mới phát hiện ra vụ việc.

Ngoài ra, còn phát sinh trường hợp chủ đầu tư nhận nộp thay thuế thu nhập cá nhân, thu tiền thuế thu nhập cá nhân của người mua khi chuyển nhượng hợp đồng góp vốn nhưng không nộp thuế cho ngân sách nhà nước.

Khó xác định giá trị thật của giao dịch chuyển nhượng bất động sản

Đề cập đến việc chuyển nhượng bất động sản hiện nay, theo Bộ Tài chính còn nhiều bất cập, hạn chế. Cụ thể, về giá chuyển nhượng, người nộp thuế kê khai giá chuyển nhượng để tính thuế không đúng với giá thực tế chuyển nhượng.

Theo cơ quan này, bên mua bán sử dụng hợp đồng viết tay do hai bên tự ký ghi theo giá thực tế giao dịch để phòng ngừa khi tranh chấp tại tòa. Do đó, rất khó để các cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác minh giá trị thực của giao dịch chuyển nhượng bất động sản đặc biệt là cơ quan thuế hiện nay chưa có chức năng điều tra.

Đối với hợp đồng chuyển nhượng hợp đồng mua bán nhà ở, công trình xây dựng hình thành trong tương lai, Bộ Tài chính cho biết giá trị hợp đồng mua bán nhà ở, công trình xây dựng trong tương lai của bên thứ 2 cho bên thứ 3 cũng chỉ ngang bằng giá đã mua của chủ đầu tư, hoặc khi đã được cấp sổ thì người nộp thuế sẵn sàng khai báo thấp hơn giá của chủ đầu tư, điều này cũng dẫn đến thất thu trong tính thu nộp ngân sách.

Liên quan đến phương thức mua bán bất động sản, dự án bất động sản, Bộ Tài chính cũng cho hay, chủ đầu tư chấp thuận cho người mua ký lại hợp đồng nhà hình thành trong tương lai với người mua mới nhằm tránh thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng bất động sản.

"Chủ đầu tư đang lách quy định của Luật Nhà ở về giới hạn số lượng nhà ở cho phép người nước ngoài sở hữu bằng cách ký hợp đồng thuê dài hạn và bên thuê có đầy đủ các quyền như chủ sở hữu nhà ở; giao dịch thực tế mua bán bất động sản nhưng hợp thức hóa bằng cách mua cổ phần, sau đó chia tách doanh nghiệp", báo cáo của Bộ Tài chính nêu.​/.