Đây không chỉ là một định hướng chính sách, mà còn là lời hiệu triệu mang tính chiến lược, mở ra một kỷ nguyên mới - nơi doanh nhân không còn đứng bên lề thể chế, mà trở thành người kiến tạo thể chế.
Một tầm nhìn đột phá và có sức dẫn dắt lớn lao
Tuyên bố của Đảng mang theo một chuyển biến lớn trong tư duy – lý luận – và chiến lược phát triển quốc gia.
Về tư duy, lần đầu tiên, ranh giới giữa doanh nghiệp tư nhân trong nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được xóa nhòa trong cách tiếp cận chính sách. Miễn là họ hoạt động hợp pháp, tạo ra giá trị thực và đóng góp cho sự phát triển chung, tất cả đều được nhìn nhận như một trụ cột phát triển.
Về lý luận, đây là bước phát triển tất yếu từ nhận thức kinh tế tư nhân là “bộ phận hợp thành” của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đến việc xác lập vị thế là “một trong những động lực quan trọng nhất”.
Về chiến lược, trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu trở thành nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045, thì việc phát huy nguồn lực tư nhân là con đường không thể khác.
Tầm nhìn này tạo ra hiệu ứng định hướng mạnh mẽ đối với cả bộ máy chính quyền và cộng đồng doanh nghiệp. Nó buộc hệ thống thể chế phải chuyển động theo hướng hỗ trợ, kiến tạo và giải phóng năng lực sản xuất – thay vì kiểm soát và can thiệp hành chính. Đồng thời, nó cũng trao cho doanh nhân một vai trò chủ động hơn, trung tâm hơn, trách nhiệm hơn.
Những con số biết nói
Khu vực kinh tế tư nhân hiện nay đang đóng góp khoảng 42% GDP, thu hút gần 85% lực lượng lao động cả nước, và tạo ra khoảng 30% tổng thu ngân sách nội địa (theo Tổng cục Thống kê và Bộ Kế hoạch & Đầu tư, 2024). Trong năm 2023, cả nước có gần 160.000 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới – con số kỷ lục, thể hiện tinh thần khởi nghiệp vẫn đang bền bỉ lan tỏa.
Đặc biệt, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) – vốn cũng là một phần của khu vực kinh tế tư nhân – đang chiếm tới 72% tổng kim ngạch xuất khẩu và đóng góp khoảng 20% GDP. Việc Đảng ta mở rộng khái niệm “kinh tế tư nhân” bao hàm cả FDI là bước tiến có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc.
Tất cả những số liệu đó cho thấy: Tầm nhìn của Đảng không phải là một tuyên bố lý tưởng, mà là một phản ánh chính xác vai trò thực tế của doanh nghiệp tư nhân trong đời sống kinh tế đất nước.
Doanh nhân phải làm gì để tầm nhìn ấy trở thành hiện thực?
Tư duy chiến lược của Đảng chỉ có thể trở thành hiện thực khi được thể chế hóa một cách đúng đắn và sáng tạo – tức là được chuyển hóa thành luật pháp, chính sách, thiết chế và niềm tin. Và trong tiến trình này, doanh nhân không thể đứng ngoài. Họ vừa là người thụ hưởng, vừa là người đồng kiến tạo.
Thứ nhất, doanh nhân cần chủ động phản ánh thực tiễn và kiến nghị chính sách. Không ai hiểu rõ những rào cản đang cản trở phát triển hơn những người đang trực tiếp trải nghiệm chúng. Phản ánh trung thực, trách nhiệm và đúng thời điểm sẽ giúp chính sách sát với thực tiễn hơn, bớt duy ý chí hơn.
Thứ hai, tích cực tham gia vào tiến trình xây dựng thể chế. Tham vấn chính sách không thể chỉ là hình thức. Doanh nhân cần có mặt tại các diễn đàn đối thoại công – tư, các hội thảo góp ý dự thảo luật, hoặc thông qua hiệp hội nghề nghiệp để truyền tải tiếng nói của mình một cách có hệ thống.
Thứ ba, gương mẫu trong tuân thủ pháp luật và đạo đức kinh doanh. Một nền thể chế minh bạch không thể hình thành nếu doanh nghiệp vẫn tồn tại trong vùng xám. Kinh doanh liêm chính, không “chạy chọt”, không trục lợi từ kẽ hở pháp luật chính là sự đóng góp quan trọng nhất để làm lành mạnh hóa môi trường đầu tư.
Thứ tư, kiến tạo niềm tin và dẫn dắt văn hóa pháp quyền. Doanh nhân cần cùng với Nhà nước gây dựng một văn hóa tuân thủ pháp luật trong kinh doanh, nơi các bên cùng hành động trên tinh thần thượng tôn pháp luật, vì lợi ích lâu dài và bền vững của cộng đồng, chứ không chỉ vì lợi nhuận ngắn hạn.
Một kỷ nguyên mới của doanh nhân Việt Nam
Tuyên bố của Đảng không chỉ mở ra một cánh cửa chính trị, mà còn đặt ra một thế thời mới cho doanh nhân Việt Nam – một thế thời mà cơ hội và thách thức đan xen, vinh dự và trách nhiệm song hành.
Trong suốt nhiều thập niên, doanh nhân Việt Nam thường được nhìn nhận như một lực lượng “đi sau chính sách”, bị động thích ứng trong một hệ thống thể chế còn nặng tính kiểm soát và thiếu ổn định. Giờ đây, khi Đảng đã đặt kinh tế tư nhân ở vị trí "một trong những động lực quan trọng nhất của phát triển", thì tư thế của doanh nhân cũng phải thay đổi căn bản.
Từ người đi sau chính sách đến người đồng kiến tạo chính sách
Không thể đợi chính sách hoàn hảo mới hành động. Doanh nhân phải tham gia ngay từ đầu, từ trong quá trình kiến tạo thể chế. Họ cần đóng vai trò là người đồng hành, là “tai mắt” của Nhà nước ngoài thị trường, là người nói lên sự thật từ thực tiễn, đề xuất chính sách từ trải nghiệm, và góp phần tạo nên hệ thống pháp luật sát thực, linh hoạt và hiệu quả.
Chính sách tốt không thể chỉ được làm trong phòng họp – nó phải được làm cùng với những người đang sống trong thực tiễn của thị trường.
Từ người thụ hưởng sang người phụng sự
Kinh doanh không chỉ là tìm kiếm lợi nhuận, mà còn là phụng sự xã hội – bằng cách tạo ra giá trị, tạo ra việc làm, thúc đẩy đổi mới và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Doanh nhân không thể chỉ đòi hỏi môi trường thuận lợi, mà còn phải chủ động góp phần xây dựng môi trường đó.
Họ cần trở thành những công dân doanh nghiệp gương mẫu – vừa tận hiến cho phát triển kinh tế, vừa tiên phong trong việc xây dựng đạo đức kinh doanh, văn hóa tuân thủ và tinh thần thượng tôn pháp luật.
Từ tâm thế đơn lẻ sang sức mạnh có tổ chức
Thể chế không bao giờ hoàn thiện chỉ qua tiếng nói đơn độc. Chỉ khi doanh nhân biết liên kết, biết cùng cất tiếng nói thông qua các hiệp hội ngành nghề chuyên nghiệp, độc lập, có tiếng nói phản biện chính sách rõ ràng và trách nhiệm, thì họ mới thực sự có thể góp phần thay đổi luật chơi.
Tổ chức không chỉ là nơi bảo vệ quyền lợi, mà còn là nền tảng để doanh nhân hình thành bản lĩnh tập thể, hành động vì lợi ích dài hạn thay vì lợi ích cục bộ và ngắn hạn.
Việt Nam chỉ có thể vươn mình hùng cường khi doanh nhân vươn mình làm chủ vận mệnh chính mình và góp phần kiến tạo vận mệnh quốc gia. Và chính trong thời khắc này – khi tầm nhìn của Đảng đã rõ, cơ hội lịch sử đã mở – doanh nhân Việt Nam được trao cơ hội không chỉ làm giàu cho bản thân, mà viết nên một chương mới cho lịch sử phát triển của đất nước./.
