Công chứng điện tử: Không nên áp dụng với giao dịch bất động sản, thừa kế

Dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) gồm 10 chương, 78 Điều, được xây dựng trên cơ sở giữ nguyên 09 điều, sửa đổi 61 điều, giảm bớt 12 điều và bổ sung 09 điều mới trong tổng số 81 điều của Luật Công chứng năm 2014.

Thảo luận tại Tổ 13 về Luật Công chứng (chiều 17/6), đại biểu Nguyễn Thị Kim Anh – Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh cho rằng, dự thảo Luật quy định về công chứng điện tử là phù hợp với xu thế chuyển đổi số hiện nay. Tuy nhiên, quy định tại dự thảo Luật còn khá chung chung.

Vì vậy, đại biểu đề nghị, cần nghiên cứu, cụ thể hóa các quy định về công chứng điện tử; về quy trình, thủ tục, hồ sơ, người yêu cầu công chứng, và những người có liên quan,… trong việc thực hiện công chứng điện tử. Từ đó, làm cơ sở để Chính phủ hướng dẫn chi tiết, đảm bảo phù hợp với Luật Giao dịch điện tử vừa được Quốc hội thông qua.

Cùng quan điểm, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa – Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn cho rằng, quy định như tại dự thảo Luật nhằm đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 trong hoạt động công chứng, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong các giao dịch dân sự, kinh tế; bảo đảm đồng bộ với các quy định mới của Luật Giao dịch điện tử năm 2023.

Tuy nhiên, theo đại biểu trong điều kiện hiện nay, công nghệ chưa thể bảo đảm thay thế hoàn toàn vai trò của con người nên việc thực hiện công chứng điện tử cần tiến hành thận trọng, có bước đi hợp lý. Trước mắt dự thảo Luật cần quy định rõ chỉ áp dụng ở phạm vi hẹp với một số giao dịch đơn giản, không áp dụng đối với các giao dịch về bất động sản, thừa kế... như kinh nghiệm nhiều nước theo mô hình công chứng nội dung hiện nay.

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa cũng đề nghị xem xét giao Uỷ ban Thường vụ Quốc hội quyết định lĩnh vực được sử dụng công chứng điện tử mà không giao Chính phủ quy định như khoản 2 Điều 59 Dự thảo.

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa phát biểu tại phiên thảo luận Tổ về Luật Công chứng chiều 17/6

Nêu quan điểm về nội dung này, đại biểu Trần Thị Vân – Phó Trưởng Đoàn ĐBQH chuyên trách tỉnh Bắc Ninh cho rằng, việc dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) lần này bổ sung các quy định về công chứng điện tử là hết sức cần thiết nhằm xây dựng hành lang pháp lý cho việc thực hiện và công nhận công chứng điện tử. Qua lấy ý kiến các phòng công chứng đều đề nghị, đây là sự thay đổi phương thức thực hiện không thay đổi bản chất và đặc điểm công chứng…

Tuy nhiên, các nội dung tại dự thảo Luật mới chỉ dừng lại ở việc chỉnh lý và quy định một số nội dung cốt lõi nhất, các nguyên tắc vẫn còn rất chung chung và việc giao Chính phủ quy định chi tiết về các vấn đề liên quan như lộ trình thực hiện, cơ sở dữ liệu về công chứng, yếu tố kỹ thuật, công nghệ thông tin… phải đảm bảo tính xác thực, hợp pháp của hợp đồng, giao dịch.

Vì vậy, đại biểu tỉnh Bắc Ninh đề nghị, cần cân nhắc hết sức thận trọng để xây dựng đầy đủ khung pháp lý cho công chứng điện tử phù hợp với đòi hỏi, sự thay đổi, điều chỉnh các quy định về đất đai, dân sự, nhà ở, thương mại, doanh nghiệp, thuế… theo hướng xử lý hồ sơ điện tử. Nói cách khác, để xây dựng được thể chế và thúc đẩy tiến trình công chứng điện tử, cần có sự thay đổi lớn trong hệ thống pháp luật.

 “Đề nghị cần nghiên cứu, thực hiện thí điểm đối với một số giao dịch đơn giản như giấy uỷ quyền, hồ sơ đăng ký doanh nghiệp… và có quy định rõ lộ trình thực hiện để đảm bảo hoàn thiện cơ sở dữ liệu và các yếu tố khác có liên quan trong 7 yếu tố cốt lõi của hợp đồng công chứng. Hiện nay, chỉ có 4/7 yếu tố có thể được các công cụ điện tử thực hiện chính xác và có thể thay thể hoàn toàn con người. Tuy nhiên, còn 3/7 yếu tố mà máy móc chưa thể đảm bảo thay thế hoàn toàn được vai trò của con người…”, đại biểu Trần Thị Vân - Phó Trưởng Đoàn ĐBQH chuyên trách tỉnh Bắc Ninh nêu rõ.

Quan tâm đến vấn đề công chứng bản dịch, thảo luận tại Tổ 3, đại biểu Trần Nhật Minh - Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An tán thành với quy định của dự thảo Luật. Theo đại biểu, việc quy định công chứng viên công chứng bản dịch như Luật Công chứng hiện hành sẽ có nhiều vướng mắc trong thực tiễn, bởi vì công chứng viên không thể thông thạo một lúc nhiều ngoại ngữ, thậm chí là tiếng dân tộc thiểu số để hành nghề.

“Nếu sử dụng đội ngũ cộng tác viên phiên dịch thì phải chia sẻ trách nhiệm (có nghĩa là phải quy định rõ trách nhiệm của người phiên dịch đối với tính chính xác của bản dịch với bản gốc). Điều này sẽ không phù hợp với phạm vi điều của Luật cũng như trách nhiệm cá nhân trong hoạt động công chứng. Do đó, đại biểu Trần Nhật Minh cho rằng, việc quy định như dự thảo Luật “công chứng viên chứng thực chữ ký người dịch theo quy định của pháp luật về chứng thực” là phù hợp” - đại biểu Trần Nhật Minh nêu ý kiến.