Hiện mức lãi suất đang khá cao, công nhân, người lao động không thể mua được nhà với lãi suất 9 - 10%, lãi suất này chỉ phục vụ cho chủ đầu tư xây nhà. (Ảnh: minh họa).

Khó tiếp cận nhà ở xã hội

Chia sẻ tại hội thảo mới đây, anh Nguyễn Trọng Nhân (Văn phòng Khu Công nghiệp Đông Nam - huyện Củ Chi, TP.HCM) sinh sống và làm việc tại thành phố đã 22 năm nay, luôn có mong muốn mua được nhà để an cư lập nghiệp. Vì mức thu nhập không cao, chỉ 10 triệu đồng/ tháng, anh đã tìm hiểu rất nhiều về nhà ở xã hội hy vọng có cơ hội mua, nhưng dường như điều đó rất khó vì không tiếp cận được vốn vay mua nhà.

Chị Lê Thị Hằng, Công nhân Công ty CCHTop- KCX Tân Thuận (quận 7, TP.HCM) cũng mong muốn được tiếp cận nhà ở xã hội nhanh nhất. 

Với mức thu nhập khoảng 8 triệu đồng/tháng, chị Hằng mong muốn mua một căn nhà 45-50 m2, với giá khoảng 1 tỷ đồng. Trả trước 20% và giá trả mỗi tháng 3-4 triệu đồng. Tuy nhiên, khi tìm hiểu về nhà ở xã hội, nữ công nhân này cho rằng thủ tục và điều kiện để tiếp cận được vốn vay ưu đãi không đơn giản như chị nghĩ.

Là đơn vị trực tiếp tham gia xây dựng nhà ở xã hội, ông Lê Hữu Nghĩa cho biết, hiện nay doanh nghiệp vay vốn xây nhà ở xã hội với lãi suất 14%/năm, gần đây giảm còn 12%. "Mức lãi vay như vậy là quá cao, không phù hợp với nhà ở xã hội”, ông Nghĩa nhấn mạnh.

Theo ông Trương Anh Tuấn, Chủ tịch HĐQT CTCP Tư vấn - Thương mại - Dịch vụ Địa ốc Hoàng Quân, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, hiện mức lãi suất đang khá cao, công nhân, người lao động không thể mua được nhà với lãi suất 9 - 10%, lãi suất này chỉ phục vụ cho chủ đầu tư xây nhà. Ngân hàng cho vay lãi suất 4,8 - 5%, công nhân, người lao động mới mua được nhà, không thì chỉ là thuê.

“Nhiều người chưa tiếp cận xin trả lại nhà vì không chịu nổi với lãi suất thương mại. Cho nên, phải có gói cho vay đối với người chưa tiếp cận nhà ở xã hội. Họ phải được ưu tiên mới giữ được nhà. Chính phủ, ngân hàng, địa phương phải có chính sách cho vay vốn ưu đãi. Đây là vấn đề vướng mắc nhất, cần phải được giải quyết.

Bên cạnh đó, thủ tục hành chính, phải 5-10 năm mới hoàn thành dự án. Trước đây, một sở giải quyết 3-10 ngày, nay 30 ngày giải quyết chưa xong. Chúng tôi cần một quy trình mạnh hơn. Hiện nay, để có quỹ đất làm nhà ở xã hội, thời gian lâu và vướng mắc. Cần có sự đột phá về thủ tục hành chính ở các địa phương lớn như Hà Nội, TP. HCM", ông Tuấn nói.

Đề cập đến một bất cập khác, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), chỉ cần đóng thuế thu nhập cá nhân là không thuộc đối tượng được mua nhà ở xã hội, nhưng thực tế rất nhiều người đóng thuế thu nhập cá nhân không đồng nghĩa với việc họ có thu nhập cao, có khả năng mua nhà ở thương mại.

Ông Châu cũng cho biết, trong dự thảo Luật Nhà ở hiện nay bổ sung nhà ở, nhà lưu trú công nhân trong các khu công nghiệp, nhưng thiếu nhà lưu trú nằm ngoài khu công nghiệp. Điển hình như Công ty PouYeun là công ty với hàng nghìn công nhân, nằm ngoài khu công nghiệp nhưng không có nhà lưu trú cho công nhân… Bên cạnh đó, nhu cầu về nhà trọ cho công nhân, người lao động là rất lớn nhưng đối tượng này chưa được đề cập trong dự thảo Luật Nhà ở.

Vấn đề phát triển nhà ở xã hội được nhắc đến nhiều trong thời gian gần đây giống như một giải pháp để thúc đẩy thị trường bất động sản phục hồi và trở nên lành mạnh hơn. Tuy nhiên, những khó khăn, bất cập trong việc triển khai phân khúc này còn rất nhiều.

Cơ hội đang mở ra

Theo ông Trương Anh Tuấn, nếu đột phá phải bắt đầu từ ý tưởng, hiện Bộ Chính trị, Quốc hội đã có ý tưởng thực hiện 1 triệu căn nhà ở xã hội. Thủ tướng và Phó Thủ tướng đã mời 10 doanh nghiệp thực hiện 1 triệu căn nhà ở xã hội như Vingroup, Sungroup, Novaland, Nam Long,… Trong đó, TP.HCM dự kiến 43.000 căn, Bình Dương 42.000 căn, Đồng Nai 10.000 căn. Thực tế, với TP.HCM có 10 triệu dân với số lượng căn như thế có ít quá không? Ba địa phương này phải xem lại và tăng thêm số lượng.

Theo ông Trương Anh Tuấn, về cơ chế chính sách, đất, vốn, thủ tục hành chính… Hiệp hội Bất động sản đã làm 10 năm nay, chưa thấy lúc nào cơ chế chính sách tốt như hiện nay.

Còn về quỹ đất, chính quyền dành 20% quỹ đất rất lớn. Nhiều nơi, doanh nghiệp tự bỏ quỹ đất, họ tự đầu tư, giải phóng mặt bằng.

Theo Tiến sĩ Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, để phát triển được thị trường nhà ở xã hội cần thay đổi quan điểm và cách tiếp cận về nhà ở xã hội. Phải coi chính sách nhà ở xã hội là chính sách kinh tế nhân văn, mang ý nghĩa về kinh tế và an sinh xã hội. Cần xây dựng một đề án tổng thể, căn cơ, bài bản. Tiếp đó là có giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về thể chế, khung pháp lý.

"Tôi rất mong muốn Bộ Chính trị có một nghị quyết về xây dựng nhà ở xã hội", ông Lực bày tỏ.

Theo ông Lực, Chính phủ cần nhanh chóng tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong khu quy hoạch, thủ tục xét duyệt và quỹ đất; tạo lập nguồn vốn bền vững, xây dựng hệ thống thông tin, dữ liệu về nhà ở xã hội và ngăn ngừa các hành vi trục lợi chính sách nhà ở xã hội.

Về phía Bộ Xây dựng, ông Hà Quang Hưng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản cho biết, trong thời gian qua, có hành lang pháp lý để đảm bảo nguồn vốn cho người dân, doanh nghiệp được tiếp cận nhưng trong quá trình thực hiện thì không cân đối đủ. Thực tế, sau khi kết thúc gói 30.000 tỷ đồng thì nguồn vốn cũng có hạn chế, chỉ có ngân hàng chính sách xã hội được bố trí nhưng cũng thấp hơn so với nhu cầu.

"Nguồn vốn, các gói hỗ trợ kết thúc mà chưa có gói khác thì đứt gãy nguồn cho chủ đầu tư, người dân, việc này cũng vượt thẩm quyền của Bộ và Bộ đề xuất lên cấp cao hơn", ông Hưng nói.

Đại diện Bộ Xây dựng cho biết thêm, về cơ chế chính sách, nguồn vốn thủ tục đầu tư, nếu Luật Nhà ở (sửa đổi) được thông qua vào kỳ họp tháng 10/2023 thì sẽ trình nghị quyết thí điểm về phát triển nhà ở cho công nhân, có hiệu lực sớm hơn luật nhà ở.

Đối với đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội, Bộ đã giải trình Chính phủ và dự kiến ban hành ngay trong tháng 3/2023 để có cơ sở thực hiện. Ngoài ra, gói hỗ trợ 120.000 tỷ đồng từ Ngân hàng Nhà nước cũng sẽ sớm triển khai để tăng nguồn lực phát triển nhà ở xã hội.